همه چیز درمورد کلید محافظ جان

امروزه تجهیزات محافظتی بسیار زیادی جهت فراهم شدن ایمنی مدارهای الکتریکی طراحی و ساخته شده است. یکی از این تجهیزات کلید محافظ جان است. یک مدار الکتریکی امن به مداری گفته می شود که بین فاز (Live Current) و نول ( Neutral Current) تعادل وجود داشته باشد و مدار از نظر الکتریکی خنثی باشد. در صورتیکه بین جریان رفت و جریان برگشتی تعادل وجود نداشته باشد، یک مقدار جزئی جریان باقیمانده در مدار باقی می ماند و در واقع نشت جریان اتفاق می افتد.

این جریان نشتی یا باقیمانده (Residual Current) نامیده می شود. جریان نشتی باعث ایجاد خطر شوک و خطای الکتریکی احتمالی در مدار می گردد. برای حفاظت مدار نسبت به جریان باقیمانده، کلید حفاظت جریان نشتی طراحی و تولید شده است.

برای خرید انواع کلیدهای محافظ جان می توانید با کارشناسان ما در شرکت فانلکو تماس حاصل فرمایید.

کلید محافظ جان یا RCD چیست؟

کلید RCD مخفف (Residual Current Device) به معنای مدار شکن جریان باقیمانده، برای تشخیص و قطع مدار الکتریکی در صورت وجود جریان نشتی باقیمانده طراحی و تولید شده است. این کلید با MCB یا کلید مینیاتوری تفاوت دارد. کلید RCD جریان نشتی یا خطای زمین را قطع می کند اما کلید MCB جریان اضافه را قطع می کند.

کلید محافظ جان چگونه کار می کند؟

کلید RCD اختلاف جریان ورودی فاز را با جریان خروجی نول را با هم مقایسه می کند. در صورتی که این اختلاف جریان رفت و برگشت از یک مقدار معین (30 یا 300 میلی آمپر، بسته به دقت کلید) بیشتر باشد، مدار را قطع می کند. این اختلاف جریان بین جریان رفت (فاز) و جریان برگشت (نول) را اصطلاحا جریان باقیمانده (Residual Current) نیز می نامند.

مدار داخلی کلید RCD

در شکل زیر می توانید مدار داخلی کلید محافظ جان را مشاهده بفرمایید.

انواع کلید محافظ جان

کلیدهای محافظت از نشتی جریان یا کلید دیفرانسیلی به دو دسته تقسیم می شوند:

• کلید محافظ جان معمولی RCCB
• کلید محافظ جان ترکیبی RCBO

در ادامه با هر یک از این کلیدها آشنا می شویم.

کلید محافظ جان معمولی RCCB یا (Residual Current Circuit Breaker)

کلید محافظ جان معمولی RCCB یک نوع بریکر است که مدار الکتریکی را از نشتی جریان و در نتیجه خطر شوک و خطای الکتریکی محافظت می کند.

کلید محافظ جان ترکیبی RCBO یا (Residual Current Circuit Breaker with Over Current)

کلید محافظ جان ترکیبی (RCBO) یک نوع بریکر است که علاوه بر تشخیص نشتی جریان، خطای اضافه بار و خطای اتصال کوتاه را نیز تشخیص داده و مدار الکتریکی را در صورت بروز هر یک از این خطاها قطع می کند. در واقع RCBO ترکیب RCCB با کلید مینیاتوری MCB است.

تفاوت RCCB با RCBO

کاربرد کلید محافظ جان

RCD ها با تشخیص نشتی جریان، مدار الکتریکی را از خطرهای احتمالی آسیب دیدن، اتصالی، برق گرفتگی و آتش سوزی محافظت می کنند. از جمله کاربردهای RCD عبارتند از:

• در تابلو برق های کنتوری به عنوان سر شاخه برق ورودی (هر واحد باید از کلید مجزا استفاده کند)
• پریزها و کلیدها
• سوئیچ ها و پریزهای استخرها، حمام ها و سرویس های بهداشتی
• تابلو برق های توزیع

چگونه نشتی جریان را از بین ببریم؟

کلیدهای نشتی جریان تنها یک وسیله برای تشخیص خطای نشتی هستند و هنگامی که تریپ می کنند می بایست به دنبال سر منشأ خطا بگردیم. میزان جریان نشتی مطابق استاندارد BS7671:2018 نباید از 30 درصد جریان تفاضلی RCD بیشتر باشد. برای حساسیت 30 میلی آمپر این مقدار برابر 9 میلی آمپر است.

برای از بین بردن جریان باقیمانده می بایست ابتدا از سیستم ارتینگ (Earthing) اطمینان حاصل کنیم. لزوما تمامی تجهیزات برق می بایست به واحد مرکزی ارت (PE) متصل باشند تا جریان اضافه از طریق زمین خنثی شود. خطاهایی که باعث نشتی جریان می شوند:

• خرابی یکی از تجهیزات برقی که از خط زیر دست RCD در حال تغذیه هستند.
• در شبکه هایی که در آن الکترو موتورها تغذیه می شوند، گاهی نشتی جریان به دلیل وجود ایراد در سیم پیچی موتور ایجاد می گردد که باید مورد بررسی قرار بگیرند.
• اتصال سیم لخت با  سینی پنل یا بدنه ی تابلو برق
• اتصال دو یا چند سیم فاز با هم یا با نول
• شل بودن یا باز بودن ترمینال های ورودی یا خروجی تجهیزات داخل تابلو برق
• وجود ترانسفورماتور یا خازن در نزدیکی سینی پنل

اگر از سالم بودن تمام تجهیزات و اتصالات اطمینان حاصل کردیم اما باز هم کلید RCD عمل کرد، می بایست مدار را بین دو RCD تقسیم کرد. به این دلیل که هر یک از لوازم برقی، مقدار جزئی نشت جریان دارند. مجموع این نشتی ها نباید از 9 میلی آمپر بیشتر باشد. به عنوان مثال کامپیوترها تا 2 میلی آمپر و دستگاه های صوتی و تصویری نیز بین 1 تا 1.5 میلی آمپر نشت جریان دارند.

نحوه ی نصب کلید محافظ جان

کلیدهای RCD به صورت 2 پل و 4 پل و حساسیت های با دقت 30 میلی آمپر و 300 میلی آمپر طراحی و تولید می شوند. در شکل زیر نحوه ی سیم کشی RCCB/RCBO را مشاهده می فرمایید.

برای نصب کلیدهای RCD دو پل کافیست سیم فاز را به ورودی فاز (L) و سیم نول شبکه را به ورودی نول (N) وصل کنیم و سپس از خروجی ها در مدار استفاده نماییم. در مدارهای 3 فاز نیز، سه فاز به همراه نول را به قسمت ورودی کلید RCD متصل می کنیم و از خروجی ها در مدار استفاده نماییم.

با این کار فاز با نول و هر یک از فازها نسبت به یک دیگر ایزوله می شوند. به این معنی که اگر مقدار جریان نشتی بین هر کدام از فازها نسبت به هم یا فاز با نول، از مقدار مجاز بیشتر شود، کلید RCD تریپ می کند و مدار قطع  می شود.

نحوه ی تست سالم بودن کلید محافظ جان

بر روی RCD یک دکمه ی تست قرار دارد. این دکمه ی تست برای تست سالم بودن کلید استفاده می شود. برای اطمینان از سالم بودن کلید RCD کافیست ابتدا سیم های فاز و نول ورودی را به کلید وصل نماییم. زمانی که برق ورودی کلید وصل باشد و کلید نیز در حالت وصل قرار داشته باشد، با فشار دادن این دکمه، کلید قطع می شود.

زمانی که برق ورودی کلید وصل نباشد، با فشار دادن دکمه ی تست هیچ اتفاقی نمی افتد و تنها زمانی که ولتاژ ورودی اعمال شود و کلید RCD سالم بوده و در حالت وصل باشد، این دکمه عمل می کند.

قیمت کلید محافظ جان

قیمت RCD بنا به شرکت سازنده و آمپراژ کلید، تعداد پل ها (2 یا 4 پل) متفاوت است. قیمت هر یک از انواع برندهای RCCB/RCBO را در صفحه ی مربوط به آن کلید می توانید مشاهده بفرمایید.

جهت دریافت پیش فاکتور، لطفا با کارشناسان ما در شرکت فانلکو تماس حاصل فرمایید.